Erfelek Karasu Çayı ile îşkembe Çayı'nın (Kınık Deresi) birleştiği yerde kurulmuş, Sinop'a bağlı 29 Km. uzaklıkta küçük bir ilçe merkezidir. Bu güne kadar sırası ile; Cumayanı, Salavat, Karasu, Erfelek isimlerini almıştır.
Erfelek ilçe merkezinin 1750 yıllarında şu şekilde kurulduğu rivayet edilmektedir. Sahil boyundaki çobanlar yazın yaylaya giderken şimdi-ki eski caminin bulunduğu yerde ağaçların tepesine çıkarak ezan okudukları ve Cuma namazı kıldıkları rivayet edilmektedir. bundan sonra çevre halkı Cuma namazını aynı yerde kılmaya devam etmişlerdir. Daha sonra çandı duvarı usulü ile bir çardak yaparak, bu çardakta namazlarını kılmaya başlamışlardır. mevkiinin adı da Cumayanı olmuştur. Halk, çardağı yıkarak 1800 yıllarında o yerde ilk camiyi yapmıştır. 1850 yıllarında cami-inin yanına birde okul binası yapılarak o zamanın usulüne göre öğretim yapılır.
Böylece Cumayanı'nda bu toplum gelişmeye başlar. Halktan bazıları toprak çömleklerde pişirdikleri et ve ciğer yemeklerini Cuma namazı için gelenlere satarlarmış. 1860 yıllarında Rumlar, demirci dükkanları kurarak demirciliğe başlamışlardır. 1854 yıllarına doğru gelen göçmenler, incirpınarı Köyü'nü kurmuşlardır. Tekke, Yeniçağ, Dağyeri'nde de yerle-şenlere rastlanmaktadır. Yine aynı tarihlerde KAFKASYA'dan gelen ABHAZLAR da Tekke, İnesökü, Yeniköy'de yerleşmişlerdir. 1877-1878 Osmanlı - Rus Harbi sırasında BATUM ve ARTVİN taraflarından gelen GÜRCÜLER de Hasandere, Abdurrahmanpaşa, Veysel, Değirmencili, Hamidiye köylerini kurmuşlardır. Halkın diğer kısmını Türkler ve az sayıda Kürtler teşkil etmektedir.
Karasu'da ticaretin gelişmesi Bucak Merkezi'nin büyümesi çevre-deki ihtiyaçların çoğalması, idari işlerin güçleşmesi ile 01.04.1960 'da ilçe merkezi olmuş adı de Erfelek olarak değiştirilmiştir. Bu isim kasabanın güneybatımdaki Kazmasökü Köyü civarında bulunan Erfelek ormanlarına izafeten verilmiştir.
Erfelek - SİNOP
İlçenin Coğrafi Durumu
Erfelek'in Yeri :
Kuz Tepesi ile Soğucalı Tepelerinin hemen bitimindeki vadide akan Karasu Çayı'nın 25 -30 m. Yakınmda kurulmuştur. Erfelek îlce merkezi tepeler arasında kurulduğu için etraftan görme olanağı yoktur.
Sınırları:
Doğusunda Sinop, Batısında Ayancık, Güneyinde Boyabat ve Kuzeyinde Karadeniz ile çevrilidir.
Akarsuları:
İlçe merkezinin üç önemli akarsuyu vardır.
Boyabat ilçesinin Gündüzlü Çamlık ormanlarindan doğar, Erfelek ilçe merkezinin kuzeyinden geçerek Sinop ili yakınlarmda Akliman mevkiinde Karadenize dökülür. Yaklaşık 80 km. uzunluğunda olan bu çay zaman zaman taşarak ilçe merkezindekilere korkulu anlar yaşatır.
Erfelek'i bölerek doğu batı istikametinde akan ve ilçeden çıkar çıkmaz Karasu Çayı ile birleşen bu dere çoğunlukla susuzdur. Kışın ve ilkbaharda su bulunur.
Sorgun Köyü tepelerindeki Kocadağ eteklerinden çıkarak ilçe merkezine 5 km. mesafede Karasu çayı ile birleşir. Uzunluğu 10 km.dir.
Toprak Durumu : Erfelek ilçesinin toprakları ikinci zamanda oluş-muş ve teşekkül etmiştir. Şile'den Ordu'ya,0rdu'dan Ünye'ye, Ünye'den Samsun ve Sinop boyunca, Sinop'tan Erfelek'e kadar uzanan toprakların tebeşir devrinde oluştuğu anlaşılmaktadır. Sonradan bu topraklar kırılmalara çökmelere uğramıştır. Yer yer verimli bir arazi özelliği taşımaktadır. Tebeşirli kayalara daha ziyade Çatak çayı boyunca rastlanır. Horzum Köyü yakmlarında tahtaya yazı yazılabilecek durumda olan tebeşirli kayalara rastlamr. Çevre halkı buna pekmez toprağı demektedir. (Çevre halkı bu toprağı un haline getirip pekmeze kattıkları için bu ismi vermişlerdir.)
Meyvecilik: İlçe köylerinde en çok kestane, elma, armut, kiraz, ceviz, fındık, incir yetiştirilmektedir. Yalnız kestane ve fındık her köyde bulunmamaktadır. Bol miktarda meyve yetiştirildiği halde meyveler yeterince değerlendirilemeyip yaş olarak tüketilmektedir.
Hayvancılık:
İlçenin tüm köylerinde hayvancılık yapılmaktadır. Küçükbaş hayvanlardan keçi ve koyun yetiştirilmektedir. Büyükbaş hayvanlardan sığır, manda yetiştirilmektedir.
İIçenin Tarihi Eserleri
Kaldırayak Köyü'nde (Gerdangıran) Tepesi'nde tarihi bir mağara ve mağarayı takiben tünel vardır. Bu tünel Erfelek ilçe merkezi ile Akça-söğüt Köyü'nün Okçul Mahallesi'ne açılmaktadır. M.Ö. 45. Yıllarda Pelin tarafından Sinop'a 18 mil mesafeden su geçirildiği muazzam su yollarının yaptırıldığı yazılıdır. Bu su yolunun Erfelek Hasandere Köyü'nden geçtiği kalmtılardan anlaşılmaktadır. Erfelek ilçe merkezinde önemli tarihi kalıntılar yoktur.
Köylerinden Abdurrahmanpaşa'da (Uzuntürbe), Tekke'de (San Tekke), Balıfakı'da (Fakı Türbesi), Sorgun'da (Halil Türbe'si), Akçaçam'da (Aşık Hasan Türbe'si ), Kızılcaelma'da (Çile Türbesi), Yeniköy'de (Akpmar ve Kanlı Türbe) gibi türbeler mevcuttur. Uzun Türbe ve Sarı Tekke'de yılın belli günlerinde dualar okunur, pazarlar kurulur.