Gürcistan Tarihi

"Başlangıcından 19. yy. Kadar Gürcüstan Tarihi" isimli kitap, Gürcüstan'ın yetiştirdiği değerli tarihçilerden, Prof. Nikoloz Berdzenişvili ve Prof. Simon Canaşia tarafından hazırlanmıştır. "Gürcüstan Tarihi"nin birinci cildi, tamamı 12 ciltlik ana çalışmanın bir özetidir. SSCB Döneminde hazırlanan bu kitap, Gürcüstan Demokratik Cumhuriyeti'nde halen ders kitabı olarak okutulmaktadır. 

SSCB dönemindeki "Bilimler Akademisi"nin, olay ve olgulardan hareketle, zaman zaman nesnel gerçeklikten, bilimsel bakış ve yöntemden uzak "konumu" nedeniyle, kitabın ikinci cildi ilgililerce yeniden yazılacaktır. 

Ülkemizde de "tarih yazımı" konusu, bilimsellikten uzak yöntemlerle, resmi tarih anlayışıyla ele alınmaktadır. Oysa dünya halklarının tarih ve kültürlerini, bilimsel yöntemlerle, günümüzde yeniden inceleyip araştırmak, insanlığı geleceğini kazanması açısından son derece önemlidir. “Gürcülerin Tarihi”nin yayınlanması bu açıdan bir boşluğu dolduracaktır. Daha önce, 1968’de yayınlanan değerli yazar ve araştırmacı Ahmet Özkan’ın “Gürcüstan” adlı yapıtı, bu konudaki çalışmaların ilkidir. Genç yazar Fahrettin Çiloğlu’nun 1993’te “Gürcülerin Tarihi“ adlı kitap da anılmaya değer bir çalışmadır. Gürcü tarihi ve kültürü üzerine titiz araştırmalarıyla tanınan Hayri Hayrioğlu’nun Gürcüceden Türkçeye kazandırdı. “Gürcüstan Tarihi” ise, bu konudaki çalışmaların en bilimsel ve en kapsamlısı niteliğindedir. Günümüzde; evrensel ölçekte tüm halkların tarih ve kültürlerini inceleyip araştırmak, bu zenginlik kaynaklarından yararlanmak, özümsemek ve yeni sentezlere kavuşturmak yeniden gündeme gelmiştir. 

Kafkasya halklarından Gürcüler, dönemin egemen olmak isteyen güçlerince, yüzyıllar boyu istilalara uğramıştır. Ulusal özgürlük ve bağımsızlık konusunda, tutsaklığı onursuzluk sayan Gürcü Halkı, SSCB dönemindeki “sosyalizim” uygulamalarından ve “ulusların kendi kaderlerini tayini” ilkesini “yorumu”ndan da büyük ölçüde zarar görmüştür. 

Türkiye’nin kapı komşusu kardeş Gürcü Halkı, varlığını ve tarihsel kültürünü her süreçte korumuştur. Bilim, sanat, kültür vb. alanlardaki bu birikim, insanlığın evrensel kurtuluşuna katkı olabilecek zengin değerlerle doludur. 

Yayın Kollektifimiz’den “Tarih-Kültür Dizisi”nin ilk kitabı “Gürcüstan Tarihi”nin yayınlanması, ülkemiz ve bölgemiz halklarının kardeşliği yolundaki etkinliklere yapılan bir katkı halkasıdır. Bilimsel bilgi ve tarih bilinci kazanmamızda, bu çalışmayı Türkçeye kazandıran Hayri Hayrioğlu’nu kutluyoruz. 


YAZARLARIN BİYOGRAFİSİ

NİKOLOZ BERDZENİŞVİLİ : (Doğ. 28.12.1894 Gogoletisubani köyü – Bügünkü Çahatauri İlçesi,  Ölm. 16.07.1965 Tbilisi). Babası Aleksandre. Gürcü Sovyet Tarihçisi. 1939’da Profesör, 1943’de Tarih Bilimi Doktoru, 1944’de Gürcüstan S.S.C. Bilimler Akademisyeni. 1946’da Bilimsel araştırmaları Görevlisi, 1944’den beri Gürcüstan K.P. Üyesi.

1906 yılında Batumi Gimnazyumu’nda öğrenim gördüğü sıralar, Devrim hareketlerine katılma suçlamasıyla okuldan ilişiği kesildi. Batumi sınırları dışına çıkarılma cezasına çarptırıldı. Okulunu ancak 1917 devriminden sonra bitirme olanağı bulabildi.

1920 yılında Tbilisi Üniversitesi, Felsefe bölümüne girdi. Ünlü Gürcü tarihçi Prof. İvane Cavahişvili  tavsiyesi ile aynı fakültede Gürcüstan tarihi kürsüsü için Profesör yetiştirilmek üzere ihtisasa başladı. 1938 yılında henüz mezuniyet tezini sunmadan kendisine kurul tarafından “Tarih Bilimleri Doktorluk Adayı” payesi verildi. 1939 yılında Tbilisi Devlet Üniversitesi, Gürcüstan Tarihi kürsüsü Profesörlüğüne yükseltildi. 1939-58 yılları arasında aynı fakültede Tarih bölümü direktörlüğüne getirildi. Önce Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi, Gürcüstan Şubesi, Niko Mar Dil, Tarih ve Maddesel Kültür Enstitüsü’ne ardından Gürcüstan S.S.C. Bilimler Akademisi, İvane Cavahişvili Tarih Enstitüsü direktörlüğüne getirildi. Bu görev 1948-65 yılları arasında sürdü. 

1941-57  yılları arasında Gürcüstan Bilimler Akademisi ikinci başkanlığını da yürüttü. 1935-38 yılları arasında Kutaisi Pedagoji Enstitüsü’nde, 1938-40 yılları arasında da Tbilisi Puşkin Pedagoji Enstitüsü’nde çalıştı. 1946-56 yılları arasında Tbilisi Devlet Üniversitesi Gürcüstan Tarihi Kürsüsü Başkanlığını yürüttü. 

Berdzenişvili başkanlığında yürütülen bilimsel araştırmalar sonucu bu üniversitede Tarihçi öğretim kadroları oluşturuldu. 1943 yılında Berdzenişvili’nin katılımıyla ilk kez Marksist  teori ışığında Gürcüstan Tarihi Ders Kitabı kaleme alındı. 1958 yılında kendi redaktörlüğü ve yazıma katılımı ile yeni bir “Gürcüstan Tarihi” kaleme alınıp yayınlandı. Gürcüstan tarihinde görülen bazı problemler Berdzenişvili’nin verimli, bilimsel çabalarıyla sağlam, gerçekçi bir sonuca bağlandı. 13.-18. yüzyıllar arası Gürcüstan Tarihi Marksist teoriler ışığında incelendi. 6.–19. yüzyıllar Feodal Gürcü tarihinin esas kaynakları incelenerek değerlendirildi. Bu çalışmalarla Feodal çağ Gürcü toplumunda üretken sınıfın oluşması ile ilgili süreç saptandı. Köleci sistem idarenin gelişip yerleşmesi, Feodal Beylikler “Satavado”ların kuruluş süreci ve sonuçları saptandı. Satavadoların doğuşunun zannedildiği gibi Gürcüstannın yükselme ve refah süreci içinde değil, aksine ülkede merkezi otoritenin zayıfladığı açmazlar, çıkmazlar sonucu doğduğu saptandı. Bu arada Rus-Gürcü ilişkileri tarihinin derinlikleri yeniden incelenip aydınlatıldı. 19. yüzyıl Gürcüstan Devlet politikası oryantasyonu tarihide yeniden, doğru biçimde saptanıp aydınlatılma çalışmaları da Berdzenişvili’nin gayretli çabalarıyla mümkün olabildi. 

Berdzenişvili çalışmaları arasında önemli yer tutan Tarihsel Gürcü Coğrafyası ile Feodal Çağ Gürcü Sosyo-Ekonomik, Politik, Kültürel gelişmeleri konuları genç nesil bilim adamlarının üzerinde kurdukları ciddi konularda bazılarıdır. 

Berdzenişvili’nin de katkısıyla yayınlanmış müşterek eserler arasında “15. yy. Feodal İlişkiler” (1937) “13.-17. Yy. Gürcüstan’da Feodal İlişkilerin Gelişmesi Tarihi“ (1938) Rusça “16-17. yy. Rus-Gürcü İlişkileri Tarihinden ”(1940) “ 18.Yy. Gürcüstan Tarihi” (1944) “Sınıfsal Çatışmaların Gürcüstan’ın Diş Siyasetine Yansımaları ”1955 Gürcüstan Tarihi” (1943) (1960) vb. sayılabilir. Son 30 yıl içinde elde edilen Gürcü Feodal tarihine ait zengin, aktüel ve toplumsal belgelerin katkısı konuyu daha sağlam mecrasına sokmaya hizmet etti. 

Berdzenişvili’nin özverili aktif çabaları sonucu Gürcüstan tarihi, arkeolojisi, etnografyası ve folklorunu ele alan  bilimsel kurumlar oluşturuldu. Berdzenişvili bu kurumların ilk kurucu başkanlığı görevini üstlenmişti. Berdzenişvili 1947 yılında İvana Cavahişvili ve Simon Canaşia ile birlikte kaleme aldığı “Gürcüstan Tarihi Ders Kitabı” çalışmalarından ötürü Devlet nişanı ile ödüllendirildi. Berdzenişvili Gürcüstan S.S.C. nin 6. Yüksek Sovyeti’ne başkanlık etti. Ayrıca iki ayrı çalışması ona “Kızıl Bayrak Devlet Özel Nişanı ve Madalyası” kazandırdı. 

Berdzenişvili’nin mezarı, Tbilisi  Matatsminda Gürcü yazarlar ve toplum bilimciler özel panteonunda bulunmaktadır.


SİMON CANAŞİA : (Doğum 13.07.1900 Makvaneti Köyü – Bugünkü Maharadzze İlçesi – Ölüm 05.11.1947 Tbilisi) Gürcü Sovyet Tarihçisi. Akademisyeni 1943’de Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi üyesi 1946’da bilimsel araştırmalar görevlisi, 1940’da Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi, 1918’de Sohumi Pozitif Bilimler Fakültesi’ni, 1922’de Tbilisi devlet Üniversitesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi. Aynı üniversitede çalışan ünlü bilim adamı, Tarihçi İvane Cavahişvili’nin önerisiyle Profesörlük eğitimi için ayrıldı. 1924 yılından itibaren bilimsel pedagojik çalışmalrına başladı. 1930’da Tbilisi Devlet Üniversitesi yönetim kurulunca Doçentlik payesi verildi.

1935’te aynı bölümün Başkanı oldu. Aynı zamanda Profesör rütbesine yükseltildi. 1936-41 yılları arasında S.S.C.B. Bilimler Akademisi, Gürcüstan Şubesi, Dil, Tarih ve Maddesel Kültür Enstitüsü Direktörlüğü’ne getirildi. 1941’den itibaren Gürcüstan Bilimler Akademisi İkinci Başkanı ve Dil ve Tarih Bilimi Enstitüsü Direktörlüğü’ne atandı. Ölünceye değin bu görevde kaldı. 

Canaşia özellikle antik ve orta çağlar feodal Gürcü tarihini konu edindi. Gürcü etnogenezisi, sınıfsal ve devlet idarenin oluşumu sürecini yeden ele alıp inceledi, aydınlığa kavuşturdu. Gürcüstan tarihini yeni Marksist metodlarla değerlendirdi. Gürcüstan tarihinde ilk kez İlkel Kabile düzeni periyodunun sınırlarını belirledi.

Canaşia İlkel kabile düzenin bozulup sınıfsal düzene geçişi, İsa’dan  Önce 6. bin yılları ortaları ile İ.Ö. 1. binli yılların ortalarına doğru ilk Gürcü Krallıkları: Batıda Kolheti, Doğuda İberya (Kartli)nin oluşması sürecini araştırma konusu edindi. Gürcüstan’da feodal yönetim çağı İ.Ö. 4.Yy. ile İ.S. 4. yüzyıllar arası kapsar. 10. yüzyılda ise erken feodal dönem sona erip daha gelişmiş, genç feodal döneme girilir. Canaşia’ya göre antik çağ Gürcü devletleri Kolheti ile İberya (Kartli) krallıkları birer köleci idarelerdi. Ancak köle gücünden özellikle yararlananlar dini kurumlarla kentsel  kesim insanlarıydı. Kırsal yaşam koşullarında ise, özel özgür oluşumlar göze çarpıyordu. Canaşia, Gürcüstan’da yeni feodal ilişkilerin gelişmesinin kabile (oymak) düzeninin yıkıntıları üzerinde yükseldiğine inanıyordu. “Gürcüstan’da Erken Feodalizasyona Doğru (1937),” Gürcüstan’da Feodalist Devrimler (1935) ”En  Eski Çağlardan 13.yy. Başlarına Değin Gürcüstan Tarihi” (1936) adlı eserlerinde bu inancını dile getiriyordu. 

Canaşia, İvane Cavahişvili’den sonra Gürcü Etnografyasını analize etme yolunda yeni bir etap açtı. Önasya akraba topluluklarının kültürel ve idari merkezlerinin güneylerden kuzeylere doğru aktarılması, Gürcü topluluklarının otoktan yapısı üzerine sağlam ve kesin sonuçlar elde etti. İlk Gürcü Devletlerinin kesin sosyal doğasını saptadı. “Tubal, Tabali, Tibareni, İberi” (1937), “Yakındoğu Ülkeleri Tarihi Işığında İlk Gürcü Yayınlama Alanına Ait Bilgiler” (1940), “Gürcü Soykütüğüne Dair Bilgiler” “Antik Doğu Gürcü Devletlerinin Kültürel, Politk Merkezleri Sorunları” (Cilt:2.1952) adlı eserleri bu çalışmalarının ürünüdür. Canaşia Gürcü Ulusunun oluşumu problemli detaylarıyla inceledi. Gürcü Ulusunun 19. yy.’nın 60’lı yıllarında uluslaşma sürecine girdiği iddia edenlerin düşüncelerini kökünden çürüttü. Gerçekçi Marksist kültür metodlarına dayanarak Gürcü toplumunun daha orta çağlarda ulus olma işareti taşıyıp yansıttığını ortaya koydu. Canaşia, Gürcüstan’ın yakındoğu ülkeleri, Bizans ve Arap Halifelikleri ile ilişkilerine özel önem verdi. Gürcüstan’da Arap idaresi etabını özenle inceledi. “Bizansla ilişkiler Gürcüstan’da Arap Hakimiyeti Yılları” (1936) adlı eserleri bu çalışmaların ürünüdür.

Batı ve Güneybatı Gürcüstan bölgeleri tarihini özellikle incelemiş, Kolheti, Ergisi, Abhazeti, Beylikleri’ne ait periyodik tarihlerini ayrı ayrı kaleme almıştır. Abhazeti Tarihinin Başlangıç ve Gelişimine Dair” (C. 2.. 1952) Rusça. “Porpiragenos’un Verdiği Bilgiler” (Tbilisi Devlet Üniversitesi yayınları, C. 18,1941) vb. bunlar arasındadır. Canaşia’nın geç feodalizm dönemi tarihine ait pek önemli saptamaları da yayından çıkmıştır. (Vahoştinin Gürücü Feodalizmine Dair) “17. Yüzyılda Gürcüstan’da Feodalist Terbiye Sistemi ve Kültür, (1952 C. 2),Bunlardan bazılarıdır. Canaşia, “Abhaz Tarihi ve Gürcü Tarihinde Abhazların Rolü.” Konusuna özel bir önem veriyordu. “ Baş Tanrının Abhaz dilinde isimlendirilmesi” (1923-24) “Abhaz Beyliği Tarihinden Kesitler” (1952 C. 2) “Giorgi Şirvaşidze, Gürcü ve Kafkas Tarihine Dair Belgeler” (1939, Bölüm 3) vb. bunlar arasındadır.

Canaşia’nın dilbilimi üzerine yürüttüğü çalışmalar da pek renkli ve zengindir. O, Gürcü edebi dilinin oluşumu ve gelişimi, Gürcü kültürel ve tarihi terimleri, soy ve coğrafi isimlerinin doğuş ve yayılış tarihlerini, etimolojik yapılanmasını, dağ Gürcücesinin Kafkas dilleriyle tarihi genetik sorunlarını başarıyla işledi.

Gürcüstan’da  Abhaz-Adige dillerinin bilimsel düzeyde ele alınıp incelenmesini sağladı. Gürcücedeki Svan diyeleğinin özellikle de Kabarday diyeleğinin etkilerini saptadı.

Canaşia, Gürcü Tarih kaynaklarının bu konudaki yabancı kaynaklarının derlenip toparlanmasına, Gürcüceye çevrilip yayınlanmasına, analize edilmesine önem verdi. Açıklamalarıyla “Saba Asureli’nin Yaşam Öyküsü“ (1925) “De La Porte’in Gürcüstan Anıları”, “Gürcüstan ve Kafkasya Tarihine Ait Belgeler” (1937, Bölüm 3), “Mose Honeli Kritikleri” (Aynı eser 6. bölüm), “Psevdo Arseni” Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi Gürcüstan Şubesi Yayınları (1940 C.1), Gürcü Tarihçisi M. Canaşvili, D.Karitçaşvili çalışmalarının  değerlendirilmesi, İvane Cavahişvili çalışmalarının incelenmesi üzerine birçok yazılar kaleme aldı. Gürcü kültür tarihi Tasrihsel Coğrafyası üzerine değerli eserler kazandırdı.

Canaşia ülkesinde yürütülen arkeolojik kazılarda da başkanlık ediyordu. 1940 yılında Mtsheta bölgesi yazılarından elde edilen yeni materyallar onun tarafından analize edildi. Yazılı belgelere geçirildi.



Eser: GÜRCÜSTAN TARİHİ

Yazarları: Nikoloz Berdzenişvili - Simon Canaşia [İvane Cavahişvili]

Türkçesi: Hayri Hayrioğlu

Yayınevi : Sorun Yayınları
Alemdar Cad. Güzelsanatlar Sk. N:5/2 Cağaloğlu - İstanbul 34410
Tel.: (0212) 511 08 29 Fax: (212) 519 05 60

Fiytatı: 12.000.000

GÜRCÜSTAN TARİHİ kitabını Chveneburi.Net'ten de temin edebilirsiniz. Kitap ismi, alıcının adı soyadı,  kitap adeti ve posta adresi bilgilerini kitap@chveneburi.net mail adresine e-mail göndererebilir. Ödemeyi  banka hesabına havale yöntemi ile yapabilirsiniz.  Ödeme ile ilgili  ayrıntılı bilgileri  yine bu e-mail (kitap@chveneburi.net) den bilgi sahibi olabilirsiniz