Lazlar"ın Tarihi

Çevirmenin kısa biyografisi
HAYRİ HAYRIOĞLU

1936 yılında İnegöl'ün Hayriye köyünde doğdu, ilkokuldan sonra Bursa Erkek Sanat Enstitüsüne bağlı yapıcılık kursunu bitirdi. I960'da istanbul Yıldız Polis Okuluna girdi. 1982 yılında emekli oldu..

Hayrioğlu, 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonucu yurtlarını terke dip Osmanlı ülkesine, İnegöl'ün Hayriye köyüne gelip yerleşmek zorunda kalan Gürcüstan'ın Acara bölgesi insanlarının üçüncü kuşak torıınlarındandır. Gürcü dilini aile arasında öğrendi. Çocuk yaşta Gürcü halk deyişlerini, manilerini kaleme almaya çalıştı. 1951 yılında bu dilin kendine özgü bir ABC'si olduğunu raslantı sonucu öğrendi. Kısa zamanda bu alfabeyi kendi kendine söküp, okuma yazmayı geliştirdi. Bundan sonra Kafkas halklarının geçmişi ve bu gününe ilgi duymaya başladı. Bu dillerle yayınlanmış Kafkas literatürünü araştırıp inceledi. Zamanla bilgisi akademik düzeye çıktı.

Yurt içinde ve dışında çeşitli yazıları yayınlandı. Gürcü Çocuk Masalları adlı iki kitabı Milli Eğitim Gençlik Ve Spor Bakanlığı'nca tüm ilkokullara tavsiye edildi.

Hayrioğlu'nun başarılı çalışmaları Gürcüstan kültür çevrelerinin ilgisini çekti. Gürcüstan’a üç kez davet edilip kendisine araştırma inceleme olanağı sağlandı. Ulusal edebiyat sempozyumuna, İlia Çavçavadze, Akaki Tsereteli jübilelerine konuşmacı olarak katıldı. Kültür Bakanlığınca kendisine Yunus Emre'den seçmeler yapıp Gürcüce'ye çevirme görevi verildi. Gürcücü'den Türkçe'ye kazandırdığı Köprü adlı tiyatro oyunu Trabzon Devlet Tiyatrosu tarafından sahneye kondu.

Hayrioğlu'nun yayına hazır bir kaç eseri vardır.


LAZİSTAN TARİHİ VE ETNOGRAFİSİ ÖZETİ
ÖNSÖZ
 
Değerli M. Vanilişi ve A. Tandilava'nın "Lazistan" adlı tarih ve etnografya incelemeleri okuyucularına Laz ulusunun tarini ve etnografyasının ana hatları hakkında az çok bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Bu eser Gürcü literatüründe Laz ulusuna yönelik çalışmaların ufak ve anlamlı bir örneğini teşkil eder. Bu eserin önemli özelliklerinden biri yazarlarının Laz oluşlarıdır. Bunun anlamını açıklamak çok kolay. Artık Lazistan evlatları kendi tarihi yurt ve uluslarının yüzyıllar boyunca terkedilmişliğine son verip maddi ve manevi değerlerine sahip çıkmaktadırlar.

Her iki yazar da Sarp köyündendir. İkisi de bugün Gürcüstan devlet idari organlarında yüksek düzeyde bilim ve saygınlık kazanmış olmalarıyla ünlüdürler.

Bu tarihi araştırma eserinde Laz ulusunun geçmişte gösterdiği güçlü devlet olma yeteneği, başarılı politik yaşamı, kahramanlık ve yurtseverlikleri dile getirilmektedir.

Bu eserin Etnografya bölümünde dikkati çeken diğer bir husus da şu: Yüzyıllardır işgalci yabancıların bölücü entrikaları nedeniyle her konuda ayrı düşürülmüş kardeş Laz ve Megrel kabilelelerin alışkı ve geleneklerindeki güçlü benzerlikler açıkça ortaya konmaktadır.

Eserde Laz halk deyişlerinden, folklöründen verilen örneklerin karşılarında Gürcüce açıklamalar bulunmaktadır. Bu durum, bu bilgilerden daha yaygın çevrelerin yararlanmasını sağlıyacaktır.

Kutlu olsun...


Prof. Sergi Makalatia


LAZİSTAN TARİHİ YAZARLARINDAN OKUYUCUYA
 
Gürcüstan tarihi, yaşanmış kahramanlık hikayeleriyle doludur. Gürcü yurdunun korunması için toplaşan savaşçı yurtseverler arasında daima Lazlar da seçkin yerlerini almışlar, özgürlük ve bağımsızlık uğruna seve seve canlarını vermişlerdir. Gürcü yurdunu her fırsatta ateş ve kana boğan düşmanlar bir iki ya da üçden ibaret değildi. Ne yazık ki bugüne kadar Laz olmayan yazarlar bize Lazlar hakkında sağlam bilgi vermekten yoksun kaldılar. Çünkü onlar Laz ulusunun dilini, geleneğini, yöresel kaynaklardan saptayacak kertede bilgi sahibi olamamışlardı. Bu yüzden bize bıraktıkları bilgiler uydurma ve hatalıdır.

Biz Laz yazarlar bu eserde sunduğumuz kendi tarihimizi ve hayat mematımızı araştırmaya çalışırken Gürcüstan’ın başka bölgelerinde de bize yakından ilgilendiren ilginç belgelere rasladık. Bu belgeler özellikle Samegrelo bölgesindeki Zugdidi, Tshakaia, Gali ve başka bölgelerinde yaşıyan Megrel halkının bugün bile Laz diyeleğine tıpatıp benzer dil konuştuklarını ortaya koydu. Okuyucu bu benzerlikleri eserin sonlarındaki karşılaştırmalarda görecektir.

Redaksiyon işinde bize büyük yardımları dokunan değerli Profesör Sergi Makalatia'ya şükranlarımızı sunarız.
Ayrıca ellerindeki değerli kaynaklardan yararlanmamızı sağlayan Acara A.S.S.C. çevre inceleme enstitüsü direktörü merhum A.O. Halvaş'ı da burada rahmetle anarız.
Muhammet! VANİLİŞİ Ali TANDİLAVA


Eser: LAZLAR'IN TARİHİ
Özgün Adı: Lazisitan (Tarih Coğrfaya, Etnografya araştırmaları)

Yazarlar: Muhammed Vanilişi - Ali Tandilava

Türkçesi:  Hayri Hayrioğlu
Yayınevi : ANT Yayınları
Kumrulu Yokuşu Sokak No:24/1 Cihangir-Taksim - İstanbul
Tel.: (0212) 249 12 30


LAZLAR'IN TARİHİ kitabını Chveneburi.Net'ten de temin edebilirsiniz.  kitap@chveneburi.net mail adresine e-mail göndererek ayrıntılı bilgi alabilirsiniz..