Rusya Federasyonu"nda ve Transkafkasya"da Etnik Çatışmalar

Bugün, eski Sovyetler Birliği nüfusunun yüzde 51'inin yaşadığı Rusya, siyasal ve ekonomik sorunlarıyla aslında küçük bir Sovyetler Birliği'dir. Rusya Federasyonu, Sovyetler Birliği gibi yönetsel olarak birçok ulusal-bölgesel birime bölünmüştür. Bunun nedeni, 16. yüzyılda Rus İmparatorluğu'nun yayılması sırasında Rusya'ya katılan, Rus olmayan yerli halkların fazlalığıdır. Günümüzde Rus olmayanların Rusya'nın toplam nüfusuna oranı yüzde 20'dir. Ama etnik azınlıkların yaşadığı ulusal-bölgesel birimler, Rusya Federasyonu topraklarının yüzde 50'sinden fazlasını kaplamaktadır.

Rusya Federasyonu'nda ve Transkafkasya'da Etnik Çatışmalar'ın birinci bölümü, Rusya Federasyonu'nda yer alan Tataristan, Çeçenya, Dağıstan gibi özerk cumhuriyetlerin ve özerk bölgelerin merkezi yönetime karşı mücadelelerini, öte yandan bu özerk oluşumların kendi içindeki ve aralarındaki anlaşmazlıklardan kaynaklanan çatışmaları ele almaktadır. Rusya Federasyonu'nun güney sınırındaki Kuzey Kafkasya, sürekli yinelenen entrikalar yüzünden çatışmaların en yoğun yaşandığı bölgedir. Transkafkasya'da ulusal sınırlarının yeniden çizilmesinin etkisiyle Kuzey Kafkasya, Rusya tarafından stratejik anlamda en önemli askeri bölgelerden biri olarak tanımlanmaktadır. Bu bölge, yine kitabın birinci bölümünde daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Kuzey Kafkasya ile Transkafkasya'da etnik gruplar arasındaki kavgalar umutsuzca içice geçmiştir. Transkafkasya, Rusya Federasyonu ile Türkiye ve iran arasındaki tampon bölgedir. Pek çok siyasal yorumcu Transkafkasya'yı, İslami yayılmacılığın Rusya topraklarından önceki son sınırı olarak değerlendirmektedir. Rusya Federasyonu'nda ve Transkafkasya'da Etnik Çatışmalar'ın ikinci bölümünde, Transkafkasya'daki üç cumhuriyeti, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcüstan'ı tehdit eden siyasal ve etnik çatışmalar genel olarak anlatılmaktadır. Bu bölümde, Kuzey Kafkasya ve Transkafkasya'daki çatışmalar, aralarındaki ilişkiler açısından da değerlendirilmektedir.

ÖNSÖZ

Fahrettin Çiloğlu'nun hazırladığı Rusya Federasyonu'nda ve Transkafkasya'da Etnik Çatışmalar, Sinatle'nin ikinci kitabı. Bu kitap, Harvard Üniversitesi John F. Kennedy Kamu Yönetimi Okulu Demokratik Kurumlan Güçlendirme Projesi kapsamında yapılan Report on Ethnic Conflict in the Russian Federation and Transcaucasia (Rusya Federasyonu'nda ve Transkafkasya'da Etnik Çatışmalar Üzerine Rapor) adlı araştırma temel alınarak hazırlanmıştır.

Etnik Çatışmalar'a konu olan Transkafkasya ve Rusya Federasyonu, özellikle federasyon içindeki Kuzey Kafkasya bölgesi, eski Sovyetler Birliği'nin en sorunlu bölgelerinden biriydi. Kuzey Kafkasya ve üç cumhuriyetin (Azerbaycan, Ermenistan ve Güfcüstan) yer aldığı Transkafkasya ya da Güney Kafkasya, Sovyet sonrası dönemde yoğun çatışmalara sahne olmuştur.

Bu çatışmaların köklerinin uzandığı Sovyetler Birliği, toplumsal tarih açısından oldukça kısa sayılabilecek yetmiş yıllık bir "sosyalizm" deneyiminin ardından, Aralık 1991'de tarihe karışmıştır. 15 cumhuriyetten oluşan bu birliğin dağılmasının en önemli faktörlerinden biri, Rusya dışındaki cumhuriyetlerin Moskova'ya karşı daha fazla siyasal ve ekonomik özerklik, nihai olarak bağımsızlık için verdikleri mücadele olmuştur.

Bugün, eski Sovyetler Birliği nüfusunun yüzde 51'inin yaşadığı Rusya da, siyasal ve ekonomik sorunlarıyla aslında küçük bir Sovyetler Birliği'dir. Rusya Federasyonu, Sovyetler Birliği gibi yönetsel .olarak birçok ulusal-bölgesel birime bölünmüştür. Bunun nedeni, 16. yüzyıldan başlayarak Rus İmparatorluğu'nun yayılması sırasında Rusya'ya katılan, Rus olmayan yerli halkların fazlalığıdır. Günümüzde Rus olmayanların Rusya'nın toplam nüfusuna oranı yüzde 20'dir. Ama etnik azınlıkların yaşadığı ulusal-bölgesel birimler, Rusya Federasyonu topraklarının yüzde 50'sinden fazlasını kaplamaktadır.

Rusya Federasyonu'nda ve Transkafkasya'da Etnik Çatışmalar'ın birinci bölümü, Rusya Federasyonu'nda yer alan Tataristan, Çeçenya, Dağıstan gibi özerk cumhuriyetlerin ve özerk bölgelerin merkezi yönetime karşı mücadelelerini, öte yandan bu özerk oluşumların kendi içindeki ve aralarındaki anlaşmazlıklardan kaynaklanan çatışmaları ele almaktadır. Rusya Federasyonu'nun güney sınırındaki Kuzey Kafkasya, sürekli yinelenen entrikalar yüzünden çatışmaların en yoğun yaşandığı bölgedir. Transkafkasya'da ulusal sınırlarının yeniden çizilmesinin etkisiyle Kuzey Kafkasya, Rusya tarafından stratejik anlamda en önemli askeri bölgelerden biri olarak tanımlanmaktadır. Bu bölge, kitabın yine birinci bölümünde daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Kuzey Kafkasya ile Transkafkasya'daki etnik gruplar arasındaki kavgalar umutsuzca içice geçmiştir. Transkafkasya, Rusya Federasyonu ile Türkiye ve İran arasındaki tampon bölgedir. Pek çok siyasal yorumcu Transkafkasya'yı, İslami yayılmacılığın Rusya topraklarından önceki son sınırı olarak değerlendirmektedir. Rusya Federasyonu nda ve Transkafkasya'da Etnik Çatışmalar'ın ikinci bölümünde, Transkafkasya'daki üç cumhuriyeti, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcüstan'ı tehdit eden siyasal ve etnik çatışmalar genel olarak anlatılmaktadır. Bu bölümde, Kuzey Kafkasya ve Transkafkasya'daki çatışmalar, aralarındaki ilişkiler açısından da ele alınmıştır.

Rusya Federasyonu'nda ve Transkafkasya'da Etnik Çatışmalar'da, aynı zamanda çatışmalarda temel rol oynayan iki sosyo-politik grup üzerinde durulmaktadır: Rusya Federasyonu'ndaki Kazaklar ve Kuzey Kafkasya ile Transkafkasya'daki çatışmalarda taraf olan Kafkas Halkları Konfederasyonu.

Eser: Rusya Federasyonu'nda ve Transkafkasya'da ETNİK ÇATIŞMALAR
"Bu kitap, Harvard Üniversitesi John F. Kennedy Kamu Yönetimi Okulu Demokratik Kurumları Güçlendirme projesi kapsamaında yapılan Report on Ethnic Conflict in the Russian Federation and Transcaucasia (Eylül 1993) adlı araştırma temel alınarak hazırlanmıştır. Söz konusu rapor Türkçe Neşenur Domaniç tarafından çevrilmiştir.
Hazırlayan: Fahrettin Çiloğlu

Yayınevi: Sinatle Yayınları