Ünyeli Gürcüler (Murat Şahin) :: Ünyeli Gürcüler"de Ata Sözleri ve Deyimler

Ünyeli Gürcüler'de Ata Sözleri ve Deyimler 
 

Ata Sözleri :

Geli rom daberebula, shvars burçkva dutzkiya

Kurt yaşlanınca, koyun onunla dalga geçmeye başlamış

Gveli datyaldeba motyaldeba kidon mis sahlşi ukan mova

Yılan döner, (sağa sola döner dolaşır) dolaşır yine kendi evine geri gelir.

Shvas motanilit sacmeli ar ikneba, İsis droşi ar ikneba.

Başkasının getirdiği yemek olmaz. Olsa da vaktinde gelmez, bulunmaz.

İkbalyan kali mokteba, u ikbalyan sheni mokteba.

Şanşlı adamın karısı ölür, şansız adamın atı ölür.

Tkeşi hiyebi bevri tu ikneba, ik geli ver geyars.

Ormanda ağaç çok olursa orada kurt gezemez

Geli rom daberdeba, dzahlis tamaşi gahteba.

Kurt yaşlanınca köpeğin oyuncağı olur.

Dunya iktseva, Eşmaki parhulops.

Dünya yıkılıyor, Şeytan oynuyor. (Yani ortalık yıkılırken o keyif çatıyormuş)

Dels ckva ar ekneba, butsutssas hari.

Delinin aklı olmaz, avanağın öküzü.

Katsi şin zis, mistav tziskvilşi laparikoben.

Adam evde oturuyormuş, kendisini değirmende konuşuyorlarmış.

Kva kvaze migordeba

Taş taşa yuvarlanır.

Kadam kudze dasakma.

Kedi kuyruğuna iş buyurdu.

Atehvas tavi gatehva ak.

Azmanın, baş kırması vardır. (Azmak baş kırdırır.)

Beri haris kas hnis.

Yaşlı öküz boynuzlarıyla da tarla sürer.

Tzkal tzağebul havs ekideba.

Suyun götürdüğü yosuna tutunmaya çalışır.

Horgi horg miyedeba.

Taş yığını taş yığınına yaslanır.

Şimşil katuği arunda, rom megedzineba, cirşi balişi arunda.

Açlık katık istemez. (Aç olan ne bulursa yer.) Ki uykun gelir, yerde yastık istemez.

Vir kur heven e ra ehahuneba (ehatuneba) ambobs.

Eşeğin kulağını kesiyorlarmış, bu ne sesi diyormuş.

Zorit mokvanuli dzağli ar dakeps.

Zorla (kapıya) getirilen köpek çökmez.

Shvas tshenze rom şejdebi, sopelis şvaşi çamohval.

Başkasının atına binersen, köyün ortasına kadar gelirsin. (Köyün ortasın da atın sahibi seni atından indirir.)

Şeşlil insan kotanşi çukviya.

Şaşıran insan küpe osurur.

Dunya iktseva voda, cakelyas tvalebi dukorya.

Dünya yıkılıyor diye solucan gözlerini kör etmiş.(Dünya yıkılıyor sanarak her şeyin sonu geldi diye gözlerini kör olmasını istemiş.)

Ukbenili dzağli ar ikneba, tzrehli guknebeli viri (tsheni) ar ikneba.

Isırmamış köpek olmaz, tekme atmamış at olmaz.

Lehtze rom miyartkam tav, maşin cukuva mogiva tavşi.

Tahtaya vurunca kafayı, o zaman aklın başına gelir. (Yani iş işten geçince)

Roytsha rom dagvertsheb tav, maşin isakmeb.

Ne zaman başın daralırsa, o zaman çalışırsın. ( Bu bir işi vaktinde yapmayan birinin iş işten geçtikten sonra çalışmasını ifade için kullanılır veya insanın zora düşünce çalışmaya başlaması durumunda kullanılır. 
Roytsha rom dagvertshes tavi ahla sakmoben)

Dedaberi berdeboda, bets eloda.

Yaşlı yaşlanıyor, hala muradına ulaşacağını zannediyor. (Zaman geçiyor, o hala hayal kuruyor.)

Azraili tshvars kurşi siktili ari vo utkmiyada, tshvars balahis cama gugdiya.

Azrail koyunun kulağına ölüm var demiş, koyun ot yemeyi bırakmış.

Köpek çarık çalmış ama çarıksız kalmış.

Tilkiye sormuşlar tavuk yer misin diye. Tilki gülümsemiş. (Gülesim geldi demiş.)

Dzağli rom ver dakeps, gels kaloze meykvans.

Çökemeyen köpek, kurdu kapıya getirir.

Giveli, gvel işovnis

Yıland, yılan doğurur. (Yılandan yılan doğar.)

Çarığını köpek çalan adam köpeğe; Köpek, sen çarığımı çaldın ama giyemezsin, ben yine çarık alır giyerim demiş.

Köyün alt başında yalandır dedim. Üst başına geldim bende inandım.

Cincaridan cincari amva.

Isırgandan ısırgan biter,

Ratshas rom datesav is amva.

Ne ekersen o biter

Deyimler :

Haha apçenili yareba : Ağzı açık gezmek 
Ckva tu gak nacaris gekneba : Aklın varsa, paranda olur. 
Uştvenya : Dağıtmış, kendi havasında, eski halindeki gibi değil. Çok fazla düşünce ve davranış olarak değişmiş.
Tzin ukan laparikops : İleri geri konuşmak.
Kurebi çamovkare : Kulakları indirmek (Gençken iyiydim, şimdi kıymetim kalmadı, veya Türkçediki jeton düştü anlamında)
Tshensaven tavs akanepsta ari : At gibi başını sallayıp durmak
Tshensaven tav akaneps : At gibi başını sallamak.
Tvalebi gahiles : Gözlerini açmak (gahiles tvalebi)
Dapçines piri : Ağızlarını açmak (Apçines)
Mbze ikos ar miyanatebs : Güneş olsa ışık vermemek
Puti gamvadenye : Dumanını çıkartmak
Tzurbelasaven megepitzeba : At sülüğü gibi yapışır
Tzurbelasaven tu megepitza ver meyhsni : At sülüğü gibi yapışmak
Kordi kals gavs : Çayır çekirgesine benzemek
Piri pir çemca, heli hel şemca : İşi elinde bırakmak, rahat vermemek
Bukze ar mogvehheda : Yüzüne bakmamak
Kaca kucay laparikops : Anlamsız anlamsız, ileri geri konuşmak, eğri büğrü konuşmak. (anlamsız boş konuşmalar)
Ahla ina deydev helze : Eline kına yakmak(yani rahatla, gördün mü gününü)
Phalisdeni ar mikvars : pancar kadar sevmemek
Sibereşi mitzaşi çamdves : Yaşlılığında (yaşarken) mezara girmek
İtsotshloşi mezarşi çamdven : Yaşarken mezara koyulmak
Sibereşi tvali gigicreldeba : Yaşarken gözlerin bulanmak. (Acı söz, başkasından eziyet görme sonucu kötü olmak)
Ber turasaven kivis : Yaşlı tilki gibi bağırmak.
Tshirvirşi ikras : Burnuna sokmak
Katam niyori argicama : Kedi sarımsağını yemedi mi? 
Katam niyori ar ikadra : Kedi sarımsağı beğenmedi, kabullenmedi. 
Kaca kucay laparikops : İleri geri konuşmak.
Okros coco (har şen) : Altın güzeli (misin? Sen) (okros coco arida imistin ar sakmops)
Tendebada virdeba : Sabah oldukça eşekleşmek, eşeğe benzemek, eşek olduğu anlaşılmak. (bu söz eskiden seferibirlik zamanında aç olan çveneburiler bir yere misafir olmuşlar. Geceleyin vardıkları yerede onlara bir kelle konmuş. Onlar yiyiyorlar sabah aydınlığı başlayınca yediklerinin eşek kafası olduğunu anlamışlar. Yine bu söz bir işin gerçeğini sonradan anlaşılması anlamında da kullanılmaktadır.)
Deda gatsvetilebi : Anaları geberemek.
Antrat dasarçeneli : Anter kalasıca 
Patzpatzobit maryobamas deymaka : Ufak ufak iş becermek 
(m)Tvini şimicames : Beynini yemek. 
Kadanas gavs : Kazığa benzemek (es katsi kadanay ratsha ari : bu kazık gibi bir şey)
Haper uduğebs : Kafısını kaynatmak
İmiduğa mhaperi : Kafa kaynatmak 
Lagandzari : 
Gigvihetke tvini : Kafa patlatmak
Gimisive tvini : Kafamı şişirmek