İnegöl Kafkas Folklor Ve Kültür Derneği

İNEGÖL KAFKAS FOLKLOR VE KÜLTÜR DERNEĞİ

Mustafa YAKUT

 
“İNEGÖL HEY İNEGÖL

        1
ben bir inegöllüyüm/ inegöl güzel yurdum
ilk orada açtım dünyaya gözlerimi
bin dokuz yüz otuz üç senesinde
yıldızları ilk kez orada gördüm
ay ayazı bir mart gecesinde
ve ilk kez orada selamladım insanları
cin aralığına yakın iki katlı
çivit mavi badanalı bir evin
fesleğen kokan penceresinde.

   3
ben bir inegöllüyüm / inegöl şirin yurdum
ilkokulu ishakpaşada okudum ve
nice dostluklar kurdum
bende varım bu okulun tarihçesinde
ve en güzel günlerinde çocukluğumun
sonsuzluğa uçtu güzel annem
sessiz sakin bir çınarın gölgesinde
ve tatile girince hemen her yaz
bir kulağım bakırcıların çekiç sesinde
kitaplar devirdim bir medresenin
kasvetli ve serin kütüphanesinde.”

Şair Ahmet Necdet’in yukarıdaki şirinde bahsedilen medrese, kütüphane, okul, cami ve türbe 15. yüzyıldan kalma bir külliye. Halen kullanılmakta olan bu eserler Fatih’in vezirlerinden İshak Paşa tarafından yaptırılmış.

İnegöl’ün tarihi daha eskilere gidiyor kuşkusuz. Bizans dönemindeki ismi Ankelekoma iken ve bir tekfurluk tarafından yönetilmekte iken, 1289 da Osmanlıların eline geçiyor ve Osmanlı Beyliği’nin ilk önemli kalelerinden biri oluyor.

Üç tarafı dağlarla çevrili bir ovada kurulu İnegöl. Uludağ, Ahı Dağı ve Domaniç dağları çevrelemiş  ovayı. Yeşillikleri, ormanları ve manzarasıyla Kafkasya’yı, Acara’yı andırıyor, hatta halk arsında ‘Küçük Acara’ deniliyor.

1877 – 1878 Osmanlı – Rus Harbi sonrası Kafkasya’dan, Gürcüstan’dan önemli miktarda göç almış bu yöre. Bu göçler sonucunda İnegöl çevresinde onaltı Gürcü köyü kurulmuş: Hayriye, Muratbey, Bahçekaya, Hilmiye, Pazaralan, Gazelli, Tüfekçikonak, Mezit, Karacakaya, Hasanpaşa, Çiftlik, Gülbahçe, Bataklı, Fevziye, Karakadı ve Erikli.
Bunlardan sadece Hasanpaşa ovada, diğerleri dağlık arazilerde kurulmuştur. Merkez nüfüsu ikiyüzbini aşkın olan kentte de önemli miktarda Gürcü yaşamaktadır. Son üç dönemin belediye başkanları da Gürcüdür.

İnegöl Kafkas Folklor ve Kültür Derneği, 1977 yılında, Yusuf Tümer ve Ahmet Özkan’ın hazırladığı tüzük çerçevesinde kuruldu. Kurucuları ve ilk yönetim kurulu: Ekrem Aras (başkan), Seyfettin Dursun, Nazım Metin, Hamdi Metin, Zeki Turgut, Aziz Efe, Yusuf Bayrak ve Şerafettin Baydar.

Amaçları: İnegöl ve çevresinde yaşayan , Kafkas folkloru, dansları ile ilgili bilimsel çalışmalar yapmak, bunları Türk folkloruna kazandırmak. Kafkas halkoyunlarını gelecek nesillere aktarmak,gelişmesini sağlamak. Gençleri kumar, içki gibi kötü alışkanlıklardan korumak  için halk oyunlarını sevdirmek ve boş zamanlarını değerlendirmek.

Dernek yöneticileri, ilk yıllardan itibaren halk oyunları ekipleri oluşturmak için çalışma yaptılar. Bu ilk çalışmalarda İberya Özkan ve Mustafa Uzun ve M. Nuri Tayyar’ın önemli katkıları oldu. M.Uzun  1983-84’te hoca olarak çalışmaları yönetti.

Ekipler kurulup geliştikçe, İnegöl ,Bursa ve çevresindeki ilçe ve köylere, düğün ve şenliklere giderek gösteriler yaptılar. İlerleyen yıllarda yurtiçinde ve dışında birçok festivale katılıp başarılar kazandılar.   Yurtiçinde,  Bursa Uluslarası  Kültür ve Sanat Festivaline, Babaeski, İstanbul, Sakarya,  Düzce ve Antalya Uluslarası Kültür ve Sanat Festvallerine ve Mersin  Tekstil ve Moda Fuarı’na katıldılar.Ayrıca Belediyenin düzenlediği birçok etkinlikte yeraldılar.Katıldıkları yurtdışı uluslarası festivalleri ise şöyle sıralayabiliriz:

        1989 – Almanya – Wisloch,
        1993 – Polonya  - Çeçin,
        1998 – Gürcüstan – Batum,
        2000 – Makedonya- Veles,
        2005 – Gürcüstan – Tiflis,
        2006 – Bulgaristan – Siliven.

Derneğin İnegöl’de ve Türkiye’de Gürcü halk danslarının  ve folklorunun yaşatılmasında önemli rolünün olduğu söylenebilir. Diğer derneklerin aksine, uzun yıllara yayılan istikrarlı bir çalışma yürütüldü.

Gürcüstan’dan getirilen halkoyunu öğretmenleri, derneğin başarılarına ivme kattı. Her yaş grubunda ekipler oluşturuldu. Katılanların ve ilgilenenlerin sayısı arttı.

Derneğin yaptığı önemli bir etkinlik de uluslararası folklor şöleninin düzenlenmesi. 2001 yılından beri, her yıl ayrı bir Gürcü köyünde, o köyün muhtarlığı ve derneğin koordinasyonu ile düzenlenen bu şölenler gerçekten ilgiye değer. Dernek yönetiminin, üyelerin ve özellikle uzun yıllardır başkanlık görevini yürüten M. Nuri Tayyar’ın özverili çabaları ile organize edilen bu şölenlere köylüler de katkı sunuyor. Yabancı ülkelerden, özellikle Gürcüstan’dan her yıl gelen önemli sayıda konuğun ağırlanması da bu etkinliklerin içinde. Bakan, cumhurbaşkanının annesi vb. Gürcüstan’dan pek çok önemli konuğa da ev sahipliği yaptı şenlik organizasyonu. Şölenler uluslararası ekiplerin gösterileri ile renkleniyor. İlk olarak 2001 yılında Bataklı köyünde, daha sonra Hayriye, Tüfekçikonak, Hilmiye, Yenice, Hasanpaşa ve Gülbahçe köylerinde düzenlenen şölenin  önümüzdeki yıl dokuzuncusu gerçekleştirilecektir. Ayrıca her yıl 23 Nisanda Gürcüstan’dan gelen çocuk gruplarının İnegöl’deki Gürcü ailelerde konaklamasını koordine ederek çocukların kaynaşmasını, etkileşimini ve Gürcü kültürünü daha yakından tanımalarını sağlıyorlar.

Bunun dışında, İstanbul’da da kültürel dergilerin ve kuruluşların düzenlediği gecelerde sahne alarak, etkinlikleri renklendiriyorlar.
            
Derneğin etkinlikleri yerel ve ülkesel basına da yansıdı. Özellikle Bursa ve İnegöl’de yayınlanan gazetelerde derneğin çalışmaları ve başarıları ile ilgili birçok haber ve yazı yer aldı. Restore edilerek yeniden düzenlenen derneğin merkezinde bulunan otuz yıllık gazete arşivinden bu haberler ayrıntılı olarak izlenebilir.
          
Derneğin mevcut yönetim kurulu, M.Nuri Tayyar (Başkan), Nedim Bayram, Fahri Ekren, Fethi Gümüştekin, A.Zeki Şen, Nevzat Bali, Turan Adıyaman, Birol Atay ve Adnan Aydın’dan oluşmaktadır.