GÜRCÜSTAN (TEZ) -2/4
Sovyetler Birliği döneminde refah seviyesi oldukça yüksek olan Gürcüstan, Birliğin dağılmasından sonra kurulan diğer cumhuriyetler gibi ciddi boyutlarda ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır.
II. GENEL EKONOMİK DURUM
Sovyetler Birliği döneminde refah seviyesi oldukça yüksek olan Gürcüstan, Birliğin dağılmasından sonra kurulan diğer cumhuriyetler gibi ciddi boyutlarda ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır. Ülkenin GSYİH’si 1992 yılında %44.2, 1993 yılında %11 oranında azalma göstermiştir.1994 yılında uygulamaya konulan istikrar paketi 1995 yılından itibaren olumlu etkilerini hissettirmeye başlamış bu yıl içerisinde gerileme durarak ilk kez pozitif ilerleme görülmüştür.
GSYİH 1995 yılında %2,4, 1996’da %11,4 ve 1997 yılında 11,3’lük bir gelişme göstermiştir. 1998 ilk 6 ayında %8,9 gibi bir büyüme yaşamış Rusya’daki krizin etkisiyle yıllık büyüme %2,3 olmuştur.
GSYİH 1990-1994 arası %80 küçülmüştür. Bu oran tarım sektöründe %63 ile daha sınırlı kalırken, sanayi sektöründe %83, inşaat sektöründe ise %97 küçülme olmuştur. 1990’da %5 olan enflasyon oranı 1991’de %175, 1992’de %1,340, 1993’de %3.125 ve 1994’te %15,606’ya tırmanmıştır.
1994’te ülke IMF’nin katkıları ile uygulanan sıkı para politikaları ile ekonomideki olumsuz gidişatını kontrol altına almıştır.
Enflasyon oranı 1994 yılında %15 606 gibi astronomik bir seviyedeyken 1998 yılında %3,1 seviyesine kadar gerilemiştir. Enflasyon oranı, 1999 yılında %19,2, 2000’de ise %4,3 olmuştur. Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen Rusya Federasyonu’nda yaşanan krizin yansımaları ve ciddi boyuttaki enerji sıkıntısı, politik belirsizlikler ve istikrarsızlık sonucu Gürcüstan ekonomisi hala güçsüz bir durumdadır.9
Gürcüstan kaynakları bakımından zengin bir ülkedir. Ülkede bilinen yaklaşık 300 maden cevheri vardır. Bugün bu cevherlerin yarısından fazlasından yararlanılmaktadır. Başlıca maden kaynağı manganezdir. Bunun yanında karbonat rezervleri ile çimento ve diğer inşaat malzemelerinin üretimi için kil bulunmaktadır.
Toplam kömür rezervleri 400 milyon ton, petrol rezervleri ise 27,5 milyon tondur. Ülke yüzölçümünün yaklaşık %40’ı ise ormanlık arazidir.
1989-1991 yılları arasında. Başlıca ürünler tarım (turunçgiller,çay,şarap) tarım endüstrisi (işlenmiş gıdalar,gübreler) ve doğal kaynakları ve özellikle manganezi içermekteydi. Büyük ölçüde çelik boru, elektrik motorları, sentetik elyaf, çatı malzemeleri, tekstil ve ayakkabı üreticisi idi. Ülkenin coğrafi konumuna, çekici iklimine ve tarım ürünlerinin bolluğuna bağlı olarak turizm sektörü de oldukça gelişmiş durumda idi. İhracat şarap,çay,turunçgiller,maden suyu, manganez ve sanayi ürünlerinden oluşmakta idi. Gürcüstan diğer cumhuriyetlerde yapılan hammadde ve enerji ithalatına büyük ölçüde bağımlı idi.
Bugün gelinen noktada, ülkede gerekli yatırımların gerçekleşmesi için gerekli sermaye ve bu yatırımları yapabilecek müteşebbisler yoktur. Gürcüstan, hammadde, enerji ve diğer endüstri ürünlerini pazarlayan BDT ülkeleri ile olan ilişkilerindeki kopukluk sonucu endüstri ürünleri üretiminde düşüş yaşamıştır. Uluslararası standartlara uymaması, merkeziyetçi planlamanın ve bürokrasinin rekabetçi özellik taşımayışı , ülkeyi diğer cumhuriyetlere oranla pazarlarda daha başarısız bir konuma sokmuştur. Gerekli teknolojinin, enerjinin olmayışı üretimleri mevsimlik düzeyde bırakıp ticari olarak değerlendirilmesini güçleştirmiştir. Ülke bu açıdan dışa bağımlı bir ekonomiye sahiptir. Eğitilmiş pek çok Ermeni ve Rus teknisyenin de göç etmesiyle dünya ticaretine entegre olmakta zorlanan Gürcüstan, yüksek enflasyonun büyük sektörlere de sıçraması ve küçük ekonominin neredeyse yarısının kayda geçmemesi gibi sorunlarla karşı karşıya gelmiştir.
Tablo 1: Temel Ekonomik Göstergeler
*GSYİH 1995 – 1997 yılları milyon Lari, 1999 – 2000 yılları ise Dolar olarak verilmiştir.
Kaynak : İstanbul Ticaret Odası, Gürcüstan Ülke Profili, s.23 ve www.igeme.org.tr
Gürcüstan para birimi Lari’dir. Ve 1$ = 1.965 Lari’ye eşittir. (30 Ekim 2000 itibari ile)
Tablo 2 : Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler (1997)
Kaynak: www.igeme.org.tr
Gürcüstan’ın sahip olduğu en önemli ekonomik avantajı ise Avrupa ile Orta Asya arasında önemli bir geçiş noktası olma özelliğine sahip coğrafi konumudur. Özellikle Ermenistan ve Azerbaycan’a gelen malların büyük bir kısmı ülkeden geçmektedir. Ayrıca Orta Asya petrollerinin Gürcüstan üzerinden geçirilerek dünyaya pazarlanması ülkeye transit ticaret ve ulaştırma alanlarından önemli gelir sağlamaktadır.
Gürcüstan uzun dönem umutlarını ise Karadeniz limanları olan Poti ve Batumi aracılığıyla gerçekleşecek olan uluslararası taşımacılık yolunun gelişimine bağlamıştır. Yakın bir zamanda tamamlanması beklenen ve Gürcüstan’dan geçen Kafkas petrol boru hattı ile batıdan gelecek yatırımlar ekonomiye kazandırılacaktır.
Ergün KAHYA (VASADZE) - ერგუნ ქაჰია (ვაცაძე)
Sovyetler Birliği döneminde refah seviyesi oldukça yüksek olan Gürcüstan, Birliğin dağılmasından sonra kurulan diğer cumhuriyetler gibi ciddi boyutlarda ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır. Ülkenin GSYİH’si 1992 yılında %44.2, 1993 yılında %11 oranında azalma göstermiştir.1994 yılında uygulamaya konulan istikrar paketi 1995 yılından itibaren olumlu etkilerini hissettirmeye başlamış bu yıl içerisinde gerileme durarak ilk kez pozitif ilerleme görülmüştür.
GSYİH 1995 yılında %2,4, 1996’da %11,4 ve 1997 yılında 11,3’lük bir gelişme göstermiştir. 1998 ilk 6 ayında %8,9 gibi bir büyüme yaşamış Rusya’daki krizin etkisiyle yıllık büyüme %2,3 olmuştur.
GSYİH 1990-1994 arası %80 küçülmüştür. Bu oran tarım sektöründe %63 ile daha sınırlı kalırken, sanayi sektöründe %83, inşaat sektöründe ise %97 küçülme olmuştur. 1990’da %5 olan enflasyon oranı 1991’de %175, 1992’de %1,340, 1993’de %3.125 ve 1994’te %15,606’ya tırmanmıştır.
1994’te ülke IMF’nin katkıları ile uygulanan sıkı para politikaları ile ekonomideki olumsuz gidişatını kontrol altına almıştır.
Enflasyon oranı 1994 yılında %15 606 gibi astronomik bir seviyedeyken 1998 yılında %3,1 seviyesine kadar gerilemiştir. Enflasyon oranı, 1999 yılında %19,2, 2000’de ise %4,3 olmuştur. Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen Rusya Federasyonu’nda yaşanan krizin yansımaları ve ciddi boyuttaki enerji sıkıntısı, politik belirsizlikler ve istikrarsızlık sonucu Gürcüstan ekonomisi hala güçsüz bir durumdadır.9
Gürcüstan kaynakları bakımından zengin bir ülkedir. Ülkede bilinen yaklaşık 300 maden cevheri vardır. Bugün bu cevherlerin yarısından fazlasından yararlanılmaktadır. Başlıca maden kaynağı manganezdir. Bunun yanında karbonat rezervleri ile çimento ve diğer inşaat malzemelerinin üretimi için kil bulunmaktadır.
Toplam kömür rezervleri 400 milyon ton, petrol rezervleri ise 27,5 milyon tondur. Ülke yüzölçümünün yaklaşık %40’ı ise ormanlık arazidir.
1989-1991 yılları arasında. Başlıca ürünler tarım (turunçgiller,çay,şarap) tarım endüstrisi (işlenmiş gıdalar,gübreler) ve doğal kaynakları ve özellikle manganezi içermekteydi. Büyük ölçüde çelik boru, elektrik motorları, sentetik elyaf, çatı malzemeleri, tekstil ve ayakkabı üreticisi idi. Ülkenin coğrafi konumuna, çekici iklimine ve tarım ürünlerinin bolluğuna bağlı olarak turizm sektörü de oldukça gelişmiş durumda idi. İhracat şarap,çay,turunçgiller,maden suyu, manganez ve sanayi ürünlerinden oluşmakta idi. Gürcüstan diğer cumhuriyetlerde yapılan hammadde ve enerji ithalatına büyük ölçüde bağımlı idi.
Bugün gelinen noktada, ülkede gerekli yatırımların gerçekleşmesi için gerekli sermaye ve bu yatırımları yapabilecek müteşebbisler yoktur. Gürcüstan, hammadde, enerji ve diğer endüstri ürünlerini pazarlayan BDT ülkeleri ile olan ilişkilerindeki kopukluk sonucu endüstri ürünleri üretiminde düşüş yaşamıştır. Uluslararası standartlara uymaması, merkeziyetçi planlamanın ve bürokrasinin rekabetçi özellik taşımayışı , ülkeyi diğer cumhuriyetlere oranla pazarlarda daha başarısız bir konuma sokmuştur. Gerekli teknolojinin, enerjinin olmayışı üretimleri mevsimlik düzeyde bırakıp ticari olarak değerlendirilmesini güçleştirmiştir. Ülke bu açıdan dışa bağımlı bir ekonomiye sahiptir. Eğitilmiş pek çok Ermeni ve Rus teknisyenin de göç etmesiyle dünya ticaretine entegre olmakta zorlanan Gürcüstan, yüksek enflasyonun büyük sektörlere de sıçraması ve küçük ekonominin neredeyse yarısının kayda geçmemesi gibi sorunlarla karşı karşıya gelmiştir.
Tablo 1: Temel Ekonomik Göstergeler
| 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | |
| Nüfus (milyon ) | 5,35 | 5,35 | 5,35 | 5,40 | 5,41 | 5,42 |
GSYİH* |
3.137,0 | 4.543,9 | 6.394,0 | 4,4 | 4,8 | |
| Kişi Başı GSMH ($ ) | 490 | 770 | 800 | 864 | 813 | 886 |
| Yıllık Büyüme Oranı (%) | 2,4 | 11,4 | 11,3 | 8,9 | 3,0 | 4,0 |
| İhracat (milyon $) | 154,4 | 199,3 | 250,1 | 191 | 238 | 397 |
| İthalat (milyon $) | 379 | 647,3 | 931,6 | 1.045 | 586 | 900 |
| Dış Borçlar (milyar $ ) | 1,215 | 1,373 | 1,343 | 1,495 | 1 661 | 1 670 |
| Döviz Rezervleri(milyon $) | 99,6 | 155,7 | 228,8 | ----- | ----- | ----- |
Kaynak : İstanbul Ticaret Odası, Gürcüstan Ülke Profili, s.23 ve www.igeme.org.tr
Gürcüstan para birimi Lari’dir. Ve 1$ = 1.965 Lari’ye eşittir. (30 Ekim 2000 itibari ile)
Tablo 2 : Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler (1997)
| Gürcüstan | Ermenistan | Azerbaycan | Rusya Fed. | Türkiye | |
| GSYİH (milyar $) | 4,4 | 3,3 | 7,1 | 184,6 | 186,4 |
| GSYİH/kişi ($) | 821 | 491 | 500 | 1265 | 3086 |
| İhracat (milyon $) | 238,2 | 232 | 1025 | 74663 | 29326 |
| İthalat (milyon $) | 585,9 | 704 | 1433 | 39361 | 39773 |
| Enflasyon | 19,2 | 8,6 | -8,6 | 85,8 | 65,1 |
Gürcüstan’ın sahip olduğu en önemli ekonomik avantajı ise Avrupa ile Orta Asya arasında önemli bir geçiş noktası olma özelliğine sahip coğrafi konumudur. Özellikle Ermenistan ve Azerbaycan’a gelen malların büyük bir kısmı ülkeden geçmektedir. Ayrıca Orta Asya petrollerinin Gürcüstan üzerinden geçirilerek dünyaya pazarlanması ülkeye transit ticaret ve ulaştırma alanlarından önemli gelir sağlamaktadır.
Gürcüstan uzun dönem umutlarını ise Karadeniz limanları olan Poti ve Batumi aracılığıyla gerçekleşecek olan uluslararası taşımacılık yolunun gelişimine bağlamıştır. Yakın bir zamanda tamamlanması beklenen ve Gürcüstan’dan geçen Kafkas petrol boru hattı ile batıdan gelecek yatırımlar ekonomiye kazandırılacaktır.
Ergün KAHYA (VASADZE) - ერგუნ ქაჰია (ვაცაძე)
İlgili Galeriler
